Łysica, najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich położona jest w zachodniej części pasma Łysogór, na południowy wschód od wsi Święta Katarzyna. Posiada dwa wierzchołki: zachodni z krzyżem ma wysokość 613,31 m n.p.m., wschodni zwany Agatą lub Zamczyskiem ma 613,96 m n.p.m. Kulminacje oddalone są od siebie o około 700 m. Wychodnia skalna zwana Skałą Agaty, znajdująca się na wierzchołu wschodnim z jednej strony posiada stromy, skalny stok o dużym nachyleniu, z drugiej skalną ściankę. Ze względów bezpieczeństwa Skała Agaty nie jest dostępna dla turystów. Krzyż stojący na wierzchołu zachodnim jest postawioną w roku 2016 repliką pamiątkowego krzyża z roku 1930. Na Łysicy już w roku 1922 utworzono ścisły rezerwat przyrody, mający na celu ochronę unikalnych lasów o cechach charakterystycznych dla pradawnej puszczy.
Pasmo Łysogórskie zbudowane jest przede wszystkim z górnokambryjskich, piaskowców kwarcytowych oraz piaskowców z przewarstwieniami łupków i mułowców. Łysica jest niemal w całości porośnięta lasem. W górnych partiach jest to las jodłowy, w dolnych jodłowo-bukowy. Od północy i południa otaczają ją gołoborza. Nazwą gołoborze określa się obszary bezleśne (gołe od boru). Pochodzenie nazwy ma charakter ludowy. Gołoborza powstawały podczas zlodowacenia północnopolskiego (bałtyckiego), które miało miejsce od 115 000 do 11 700 lat temu. W Górach Świętokrzyskich panował wtedy klimat "przedpola lodowca". W wyniku wahań temperatury wokół 0 stopni Celsjusza woda uwięziona w szczelinach skalnych raz zamarzała, raz się topiła. Przy zamarzaniu zwiększała swoją objętość, powodując pękanie skał. Na południowym stoku, na wysokości około 590 metrów, znajduje się niewielkie torfowisko, zaś na północnym liczne źródła strumieni. Na szczytach gnieżdżą się rzadkie gatunki ptaków, takie jak orlik krzykliwy, krogulec i kobuz.
Legendy mówią, że właśnie na Łysicy odbywały się spotkania czarownic zwane sabatami.
Łysica jest popularnym miejscem wśród turystów i miłośników pieszych wędrówek. Położona jest na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego, przebiega przez nią Główny Szlak Świętokrzyski im. Edmunda Massalskiego, który prowadzi z Gołoszyc do Kuźniaków. Warto dodać, że do roku 2018 uważano, że najwyższym punktem jest wierzchołek zachodni z krzyżem, osiągający 612 metrów n.p.m. Jednak pomiary przeprowadzone przez pracowników Politechniki Świętokrzyskiej w roku 2018 wykazały, że nieco wyższym jest wierzchołek wschodni, zwany Agatą.
Rekomendowana trasa:
Trasa alternatywna:
- Kakonin - Przełęcz św. Mikołaja - Łysica (4.2km, 245m podejść), link do mapy: Łysica | mapa-turystyczna.pl
Drogowskaz z nazwą szczytu i kodem QR znajduje się na zachodnim wierzchołku Łysicy przy czerwonym szlaku turystycznym im. Edmunda Massalskiego (Główny Szlak Świętokrzyski), Kuźniaki - Gołoszyce.