Dobrzeszowska 368 m

Dobrzeszowska (368 m n.p.m.) jest najwyższym wzniesieniem Pasma Dobrzeszowskiego będącego najdalej na zachód wysuniętą częścią pasma głównego Gór Świętokrzyskich od Pasma Oblęgorskiego oddziela je przełom Łosośnej. Zbudowana jest ze skał triasowych, porasta ją las mieszany z udziałem brzozy, buka, grabu, jaworu i jodły. Wiele drzew to okazy liczące powyżej 100 lat.

We wczesnego średniowieczu, w czasach przedchrześcijańskich na szczycie Dobrzeszowskiej funkcjonowała starożytna świątynia. Dziś ze względu na brak źródeł historycznych nie jesteśmy wstanie stwierdzić kto był jej budowniczym. W 2004 roku w „Etnografii Polskiej” ukazał się artykuł Jarosława Kolczyńskiego poświęcony dobrzeszowskiemu sanktuarium o wymownym tytule „W poszukiwaniu symboliki pustki, ciemności i milczenia”. W połowie lat siedemdziesiątych pracowała tu grupa archeologów pod kierownictwem Eligii Gąssowskiej. Stwierdzili oni między innymi, że spłaszczony szczyt „Dobrzeszowskiej” otoczony jest przez trzy kamienne wały. Położony najwyżej ma kształt zamkniętej elipsy o wymiarach 100x25m . Dwa kolejne o kształt półksiężyca łączą się z tym pierwszym, eliptycznym tworząc zamkniętą całość. Obecna wysokość wałów wynosi 1.3 do 1.9 m, szerokość do 3m. Pierwotnie były one wyższe i bardziej strome ale z czasem uległy naturalnej erozji. Obwód wału pierwszego wynosi 262.5m, drugiego 260m, trzeciego 332m. Od zachodu, najbardziej stromym podejściem z podnóża wzniesienia do wnętrza kręgów prowadziły kamienne stopnie. Mniej więcej po środku kręgów odkryto duży okrągły głaz uznany za „kamień centralny”, obok kamienną podwalinę być może pod ołtarz. Od wschodu na wysokości „kamienia centralnego” w zewnętrznych wałach były przerwy, odkryto również grubą (sięgającą 3 metrów) warstwę spalenizny, rozpalano tu więc przez wiele dziesiątków lat potężne ogniska. Analiza spalenizny metodą węgla C-14 pozwala oszacować okres jej powstaną na VIII wiek. Nad ogniskami stał duży (mający około 1,8m wysokości) menhir, aktualnie jest on przewrócony. Odkryto również jajowate stele i płaskie, okrągłe kamienie mogące wyznaczać granice świątyni. Po stronie zachodniej, na zewnątrz wałów odnaleziono spłaszczony kamień, który być może był kamieniem ofiarnym. Oprócz kilku drobnych kawałków ceramiki rzymskiej nie odnaleziono żadnych innych śladów bytności w tym miejscu człowieka. Tyle badania, reszta ze względu na brak jakichkolwiek źródeł to przypuszczenia i hipotezy. Brak śladów bytności człowieka wewnątrz świątyni może świadczyć o tym, że dostęp do niej był bardzo ograniczony, a ci którzy już przekroczyli granice wałów musieli zachowywać się bardzo ostrożnie. Nie wolno im było zapewne zakłócać idealnej próżni, czystości i spokoju tego miejsca. W środku zapewne nie składano ofiar (brak jakichkolwiek pozostałości w postaci kości), a jeżeli już to robiono to wszystko po sobie starannie sprzątano. Przerwy w wałach od strony wschodniej układają się w linię, która wyznacza przemieszczanie się wschodzącego słońca w okolicach 1 maja. Być może więc ogniska rozpalano w nocy z 30 kwietnia na 1 maja, podobnie jak to ma miejsce przy okazji celtyckiego święta Beltaine. W trakcie tego święta Druidzi mieli jakoby wykorzystywać promienie słoneczne przy rozpalaniu wielkich ognisk. Noc należała do sił nadprzyrodzonych, z zaświatów przybywały wówczas duchy przodków i demony, zbliżały się do siebie i przenikały ze świata umarłych do świata żywych, bez wyjątkowej potrzeby człowiek nie opuszczał wówczas domu. Robiono to jedynie aby wypytać przodków o dalsze losy. W dzień ludzie gromadzili się wokół rytualnych ognisk i odpalali od nich nowy ogień, który miał tlić się w ich domach przez cały rok. Beltine rozpoczynało lepszą połowę roku tą ciepłą, której towarzyszyła płodność ziemi i zwierząt.

W roku 1982 wokół wierzchołka Dobrzeszowskiej utworzono rezerwat „Góra Dobrzeszowska” o powierzchni 25,11 ha. Ochroną objęto fragmenty lasów świętokrzyskich, w postaci ekosystemu leśnego grądu z całym bogactwem gatunkowym flory i fauny oraz zachowanym na szczycie Góry Dobrzeszowskiej prehistorycznym obiektem archeologicznym o wyjątkowej wartości, także pozostałości eksploatacyjno-produkcyjnej działalności człowieka z czasów historycznych, głównie kamieni młyńskich lub żarnowych.

Przez wierzchołek Dobrzeszowskiej przechodzi niebieski szlak turystyczny im. Stanisława Malanowicza ze Skarżyska-Kamiennej (osiedla administracyjnego Pogorzałe) do Kuźniaków.

Rekomendowana trasa: